حقيقت انسانيت
مرزبان بزرگ قرآن؛ منادي آزادی؛ حقيقت انسانيّت؛ مرآة جمال ذات ذوالجلال و آئينه ی تمام نمای احديّت؛ پيشوای موحّدان اميرالمومنين علی(ع)؛ شخصيتی كه همچون عظمت و بزرگی هستی، در مقدار و اندازه نگنجد كه اين خود معجزهای است غير قابل انكار و اين حقيقت غير قابل انكار بود كه چون دور نبوّت خاتم پيامبران حضرت محمّد(س) پايان گرفت؛ حضرتش به امر حق استوارترين ستون خيمه‌ی حيات و عدالت و هدایت را در آخرين سفر حجِّشان، در جای خويش گماشتند. اما در آغاز این حركت، تاريخ با بیعدالتیهايش، علی(ع) و خدای علی(ع) را به نبرد طلبید و در اين نبرد، دست ابوسفيان ها، معاویه ها و يهوديان پول پرست و منافقان و كوردلان، از آستين های دگر درآمد. و در این آماج فتنه و کوردلی امام علی(ع) چه روشن در نهج البلاغه به این رفتارها اشاره مینمایند: « ای مردم! امواج فتنه ها را با کشتی نجات بشکافید و از مسیر تنازع کنار روید و تاج های تفاخر بر یکدیگر را از سر بردارید. کسی نجات یافت که با بالی پرواز کرد یا سلم در پیش گرفت و خود را راحت ساخت. این امارت آبی است متعفّن، و لقمهای است که خورنده آن گلوگیر میشود. و کسی که میوه را قبل از رسیدن آن میچیند، مانند کشاورزی است که در زمین دیگری کشت کند. در این شرایط اگر درباره حقم صحبت کنم، خواهند گفت: برای فرمانروایی حرص میزند و اگر سکوت کنم، خواهند گفت: از مرگ ترسیده است! هیهات بعد از آنچنان و اینچنین! – که من از مرگ بترسم – به خدا پسر ابوطالب به مرگ مأنوستر است از بچه به پستان مادرش. بلکه به دور علم نهفته ای پیچیده شده ام که اگر لب به آن بگشایم مضطرب خواهید شد، همانطور که طناب دلو، در چاه عمیق پیچ و تاب میخورد.» [1]
امّا تاريخ راه خود را عوض نكرد، و علی(ع) هم در خوان جهان پنجه نیالود و حدود بیست و پنج سال از خلافت محروم گشت و سير تاريخ به بشريّت صدمه ای جبران ناپذير وارد ساخت نه به علی(ع).
تاريخ از علی(ع) چه چيز را گرفت؟ حكومت چند ساله و فرصت اجرای عدالت را، امّا آيا توانست درخشش ابدی علی(ع) را از او بگيرد؟ و انسانيّت را از خضوع در برابر او بازدارد؟ و عدالتِ او را هماره چونان تنديس های والاييها ياد نكند؟ ابرها با خورشيد چه میكنند؟ آيا میتوانند تشعشع آفاق گسترِ خورشيد را برای هميشه بپوشانند؟ [۲]
امّا بايد بگويم كه مولايمان علی(ع) در برابر تاريخ، تنها نيست؛ چرا كه بر اساس فرموده‌ی پيامبر اكرم(س)، «علی(ع) با قرآن است و قرآن با علی(ع)» [۳] اين مرزبان بزرگ قرآن مانده است تا بند بند اين كتاب آسمانی و اين راه زندگی و حيات طيّبهی بشری را برای جهانيان عرضه دارد؛ مانده است تا با بيان خويش، عمل خويش و قلم رسا و بُرّان خويش كه تبلور عينی آن نهج البلاغه و يا به تعبيری تفسير قرآن مجيد است؛ در ميان دوست (عارف و عالم و مجاهد و…) شور افكنده و عشق افشانده و مانده است تا در ميان دشمنان و جاهلان مقدّس مآب و عالمان بیعمل و متهتک كه در هر زمانی همراه و همدست تاريخ، نامردی جاهلان و غافلانش را تسريع میبخشند؛ بگويد حق را و پرچم هدایت و عدالت را برافرازد؛ اين مرزبان قرآن و صوت عدالت انسانی، مانده است تا انسانها را در مدار تعادل حفظ كند و به پيكر جامعهی انسانی سلامت و به روح آن آرامش را ارمغان كند؛ مانده است تا بشريّت را در بزرگراه عدالت قرار دهد و از انحراف در كوره راه ظلم و جور، مصون دارد؛ و اين شهيد عدالت مانده است تا اعلام دارد مساوات و رفع تبعيض را و بزدايد فقر را و بزدايد فساد را از پيكر جامعه ی انسانی و مانده است تا …
« قسم به خدا! اگر بر روی خارهای سعدان به سر ببرم و يا با غُل و زنجير به اين سو و آن سو كشيده شوم، خوشتر دارم تا آنکه خدا و پيامبرش را در روز قيامت و در حالی ملاقات كنم كه به بعضی از بندگان ستم و چيزی از اموال ايشان را غصب كرده باشم.» [۴]
فاش میگويم كه خورشيد بی غروب علی(ع) متعلّق به يک زمان و يک ملّت خاص نبوده و نمی باشد. اين اسطورهی فضيلت، نه تنها برای مسلمانان جهان بلكه برای تمامی انسانها مايهی فخر و مباهات است. مؤيّد اين گفتار سخن دانشمندان و انديشمندان اديان مختلف و حتّي دانشمندان ماركسيست است مانند ايران شناس ماركسيست و عضو آكادمی علوم شوروی “پطروشفسكی” و… ، در اقرار به عظمت علی(ع).
“جرج جرداق” اديب مسيحی، امام علی(ع) را “صوت عدالت انسانی” مینامد و پنج جلد كتاب بینظير دربارهی حضرتش مینويسد، دست تمنّا به سوی تاريخ میگشايد و به تاريخ خطاب میكند: « آيا نمیشود به نام تكرار تاريخ يک علی بن ابيطالب ديگر به بشريّت ارزانی داری؟ »
“جبران خليل جبران” نويسندهی مسيحی، میگويد: « علی(ع) از دنيا گذشت در حالی كه شهيد عظمت خود شد، از دنيا چشم پوشيد در حالی كه نماز ميان دو لبش بود، درگذشت در حالی كه دلش از شوق پروردگار پُر بود.»
“نريسيان” از بزرگان مسيحی در توصيف امام علی(ع) مینويسد: « اگر اين خطيب بزرگ در عصر ما هم اكنون بر منبر كوفه پا مینهاد، میديدند كه مسجد كوفه با آن پهناوريش از سران و بزرگان اروپا موج میزد، میآمدند تا از سر ريز دانشش روحشان را سيراب كنند.» [۶]
“زمخشری” يكی از مفسّران اهل تسنّن نیز میگويد: « چگونه بگويم دربارهی مردی چون علی(ع) كه دشمنانش فضيلت او را از روی حسد و طمع كتمان كرده و پنهان میداشتند و دوستانش از روی ترس و خوف مناقبش را اظهار نمیكردند و با اين حال دنيای علم و فضيلت در برابر آثار و مآثر اين مرد آسمانی سر تعظيم و فروتنی خم كرده و صفحات بسياری از تاريخ اسلام را به خود اختصاص داده است.» [۷]
و امّا پايان سخن، كه قلم بر روی كاغذ بیقرار است و من عاجز، میگويم برای خود و هر آنكس كه شيفته و دلسوز آئين مهر و رحمت است؛ كه برای آنكه شيعهی علی(ع) باشيم، لازم است كه نخست علی(ع) را بشناسيم تا در صف كسانی نباشيم كه تشيّع را به نام شيعه میكُشند و قرآن را حمل بر آراء خود نموده و حق را مطابق اهواء خود کج مینمایند و گناهان بزرگ را سبک جلوه میدهند و دامهای فریب و گفتارهای باطل را میگسترانند و به تعبیر مولی الموحدین علی(ع): صورت او صورت انسان است و قلب او قلب حیوان. [۸]
رهرو امامی باشيم كه با عدالتش لباس عافیت بر ما پوشانید و اخلاق کریمه را برایمان تجلی بخشید و مرگ را حياتی جاودانه داد و درس بزرگ عشقبازی با شهادت را جاودانه ساخت، چنان كه حافظ میگويد:
دوش وقت ســحر از غصّــه نجــاتم دادند
و ندر آن ظلمــت شـب، آب حياتــم دادند
چه مبارک سـحری بود و چه فرخنـده شبی
آن شـــب قدر ، كه اين تازه براتــم دادند
بعد از اين روی من و آينــه‌ی وصف جـمال
كه در آنجا خـبر از جــلوه‌ی ذاتـــم دادند
نویسنده: سيّد محمّد مهدی ميرصانعی / مدیر مسئول انتشارات/ 1398
پي نوشتها:
[1] نهج البلاغه / خطبهی ۵
[2] فصلنامهی قرآنی بيّنات- سال هفتم-شماره 28/ مقاله «با جاری صلابت اعصار» از استاد علّامه محمّد رضا حكيمی
[۳] بحارالانوار/ چاپ اسلاميه/ جلد22/ صفحه‌ی 223 والغدير/ مرحوم علّامه امينی/ جلد8/ صفحه‌ي189 و …
[۴] نهج البلاغه / خطبهی 224
[۵] فصلنامه ی قرآنی بيّنات- سال هفتم-شماره 28/ مقاله «با جاری صلابت اعصار» از استاد علّامه محمّد رضا حكيمی
[6] كتاب خورشيد بی غروب امام علی(ع)/ تأليف: محمّد ابراهيم سراج/ صفحه ی269
[۷] نهج البلاغه / خطبهی ۸۷
